Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, câu hỏi thường gặp nhất là: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài không trả lời bằng những khái niệm cao siêu, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: cần ghi nhận rõ rệt mọi diễn biến của thân tâm tại thời điểm hiện tại.
Đối với Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Cốt lõi của thiền chính là sự thấu thị minh bạch. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Khi tâm suy nghĩ, biết đang suy nghĩ. Mọi trạng thái khó chịu đều cần được tỉnh giác ghi nhận. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Tiến trình hô hấp, mà cụ thể là chuyển động phồng xẹp nơi vùng bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Nếu thiền sinh duy trì sự hay biết về “phồng và xẹp” một cách đều đặn, tâm trí sẽ từng bước giảm thiểu sự xao nhãng và đạt đến độ minh mẫn cao hơn. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Tránh việc tự phán xét bản thân hay sa đà vào việc mổ xẻ vấn đề.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là chánh niệm có mặt được bao nhiêu. Chỉ cần vài phút thực hành đúng, còn hơn nhiều giờ more info nhưng thiếu sự tỉnh giác. Bởi lẽ đó, người mới bắt đầu cần tránh việc cưỡng cầu một cách quá đà, mà cần xây dựng sự đều đặn và bền bỉ.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới sẽ bắt đầu thấy rõ một điều rất quan trọng: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Chính nhận thức đó giúp giảm trừ sự chấp thủ và những phản ứng rập khuôn của tâm thức.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là một lối về vô cùng vững chãi và thẳng thắn. Người tập không cần đặt nặng niềm tin hay hy vọng vào sự chứng đắc tức thì. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đây chính là tôn chỉ tối thượng trong các lời dạy mộc mạc nhưng thâm thúy của Ngài Mahāsi.